Wat is je eerste associatie bij deze afbeelding?

De titel van de amuse – ‘bedrogen’ – geeft al een bepaalde richting; de afbeelding verwijst mogelijk naar een wereld van maskers, van ‘niet-echt’ of bedrieglijk. Ik zou me er een gemaskerd bal in Venetië bij kunnen voorstellen.

Het blijkt om een schijnbaar eenvoudig voorwerp te gaan:

De simpele vraag aan de verkoopster in de hal van de Stopera; “Is het een pen of een potlood?” kon ze niet direct beantwoorden; de vraag zelf bracht haar al aan het twijfelen. Het verwarrende is misschien dat het lijkt of de punt geslepen is – terwijl het om een pen gaat. De toon is gezet.

Ook als ik vertel dat Marengo een centrale rol in de uitvoering had waarvoor we vorige week donderdag in de Stopera waren, wordt je misschien op het verkeerde been gezet. Het ging namelijk niet om de strafzaak tegen Ridouan Taghi. Even opfrissen:

“Het Marengo-proces is een Nederlandse strafzaak tegen zeventien verdachten, onder wie Ridouan Taghi en Saïd Razzouki. Zij worden als vermoedelijke leden van een criminele organisatie binnen de zogeheten Mocro Maffia verdacht van zes moorden en vier pogingen daartoe in Nederland in de periode van 2015 tot 2017. De aanklachten maken het een van de grootste strafprocessen van Nederland.”

Hoe is dan de link met van Taghi met Marengo?

“Het Marengo-proces heeft zijn naam gekregen naar de woonplaats van Ridouan Taghi, de hoofdverdachte in deze grote strafzaak. Taghi zou zich lange tijd hebben verscholen in Marengo, een plaats in Mexico.”

Daarmee zijn we bedriegelijk op een zijpad gekomen – want hier gaat deze amuse niet over. Terug naar de plaats Marengo die als achtergrond van de opera Tosca fungeert;

“De Slag bij Marengo was een veldslag op 14 juni 1800, tijdens de Tweede Coalitieoorlog. De veldslag vond plaats in het plaatsje Marengo nabij Alessandria, in Piëmont in het noordwesten van Italië, tussen Franse troepen onder bevel van Napoleon Bonaparte en Oostenrijkse troepen.“

Deze politieke en militaire situatie vormt de ‘achtergrond’ waarin zich het drama – zeg maar gerust tragedie – van Tosca zich afspeelt. Het verhaal gaat liefde, overleven en daartoe benodigd bedrog:

“Het verhaal speelt zich af te Rome in juni 1800. De eerste akte speelt in een kerk, de Sant’Andrea della Valle. Floria Tosca, een zangeres, is verliefd op de schilder Mario Cavaradossi, maar deze wordt gevangengenomen omdat hij Cesare Angelotti, een gevluchte gevangene, onderdak zou hebben gegeven. Baron Scarpia, politiechef van Rome, op zijn beurt, is verliefd op Tosca en hij chanteert haar: hij zal Cavaradossi bevrijden als ze zich aanbiedt aan hem. Hij zal de executie van de schilder simuleren door losse flodders. Tosca doet alsof ze akkoord gaat, maar nadat de agenten Cavaradossi naar de plaats van zijn executie gebracht hebben, vermoordt Tosca Scarpia met een dolkstoot. Tosca woont de executie bij, onwetend dat Scarpia ook had gelogen en dat de soldaten met echte kogels zouden schieten. Nadat ze de dood van Cavaradossi heeft aanschouwd, pleegt Tosca zelfmoord door zich van de trans van de Engelenburcht te werpen.”

Om hiervan even bij te komen, een fragment uit de opera. Deze aria wordt gezongen door Mario Cavaradossi (de tenorrol), terwijl hij in de gevangenis wacht op zijn executie. Het is een van de meest geliefde en dramatische tenor-aria’s uit het operarepertoire, beroemd om de combinatie van lyrische schoonheid en diepe wanhoop. “E lucevan le stelle” (‘En de sterren straalden’, in akte III)

Je hebt wel herkend wie dit zong – Luciano Pavarotti 1978.

Maar nu even naar de vraag wanneer jezelf bedrogen was of zo voelde.

Het is niet altijd verwarrend als je schrijfgerij in een culturele instelling koopt, zoals dit:

Duidelijk een potlood, met gum op de bovenkant – handig voor wie veel Sudoku’s ‘doet’.

Daarom voelde ik me bedrogen toen ik het volgende kocht:

Het bedrieglijke is dat het gaat om een pen;

En ja, ik houd ervan anderen op het verkeerde been te zetten, maar niet dat dit mij zelf overkomt.

Heb jij wel eens iemand bedrogen? En, zelf ook wel eens bedrogen geweest?

=====================================

PS; het Museum voor Schone Kunsten in Rouen is zeer de moeite – en ook nog eens gratis 😉

Amsterdam, 3 oktober 2025